تار از سازهاي زهي و ايراني است كه با زخمه نواخته مي‌شود. تار در ايران و برخي مناطق ديگر خاورميانه مانند تاجيكستان، جمهوري آذربايجان و ارمنستان و گرجستان و ديگر نواحي نزديك قفقاز براي نواختن موسيقي كلاسيك اين كشورها و بخش‌ها رايج است.[۷][۸][۹]واژه تار خودش در فارسي به معني رشته است. هرچند كه ممكن است معني يكساني در زبان‌هاي تحت تأثير فارسي و يا ديگر زبان‌هاي ايراني تبار مثل كردي داشته باشد. اين باعث شده است كه كارشناسان ايراني بر اين باور باشند كه تار ريشه مشتركي ميان همه اقوام ايراني تبار در جايي كه از سوي ايرانيكا با قاطعيت به نام قاره فرهنگي ايرانيان ناميده شده دارد.[۱۰]
در گذشته تار ايراني پنج سيم (يا پنج تار) داشت. غلامحسين درويش يا درويش خان سيم ششمي به آن افزود كه همچنان به كار مي‌رود.
تاريخچه تار
تار در لغت ايراني به معني زه، سيم و از لحاظ ساز شناسي از گروه سازهاي زهي مضرابي است.[۱۱] بنابر روايتي تار از زمان فارابي (حدود سال ۲۶۰ هجري – سال ۳۳۹ هجري) موسيقيدان معروف ايراني وجود داشته و بعد از وي توسط صفي الدين ارموي و ديگران به سمت كمال پيش رفته است. بر اين اساس نمونه سلف تار مربوط به عهد صفوي (سال ۱۰۸۰ هجري) در تصوير زير مربوط به نقاشي‌هاي كاخ هشت بهشت اصفهان[۱۲] مشاهده مي‌شود. دو تصوير كه يكي در سال ۱۷۷۵ ميلادي و ديگري در سال ۱۷۹۰ ميلادي در شيراز از تار نقاشي شده است نشان مي‌دهد نواختن اين ساز در دورهٔ زنديه در شيراز متداول و مرسوم بوده است. با اين همه، نام نوازندهٔ مشخصي از اين ساز در منابع دورهٔ زنديه ديده نمي‌شود و از اين‌رو، احتمالاً اين ساز در آن دوره نام ديگري داشته است.[۱۳]سازِ تار با شمايل و مشخصات كنوني (كاسه و نقاره شبيه به دل روبروي هم، با دسته‌اي متصل داراي ۶ سيم طبق تصوير بالا) از زمان قاجار ديده شده است. مرتضي حنانه (استاد موسيقي ايراني) در كتاب گامهاي گمشده، تار را ساز ملي ايرانيان ميداند.[۱۴] مرحوم روح‌الله خالقي (استاد موسيقي ايراني) در كتاب سرگذشت موسيقي مي‌گويد: ساز (تار) بهمراه نام سازهايي ديگر در شعر فرخي سيستاني شاعر ايراني (۳۷۰–۴۲۹) ذكر شده است (هر روز يكي دولت و هر روز يكي غژ * هر روز يكي نزهت و هر روز يكي تار).[۱۵] ساز تار ساخته و پرداخته ذوق ايراني است (منحني و قوس‌هايي كه در ساخت تار ديده مي‌شود در خوشنويسي و نقاشي و مينياتور و معماري ايراني جاري و ساري است) و طي سالهاي متمادي كامل و كاملتر گشته است.[۱۶]آخرين اصلاحات توسط درويش خان استاد موسيقي ايراني(۱۲۵۱تهران_۲ آذر ۱۳۰۵تهران) با افزودن سيم ششم جهت تكميل و وسعت دامنه صوتي تار انجام پذيرفته است. تار داراي ۲۸ پرده است (يعني كمتر از سه اكتاو). آخرين الگوي منحصربه‌فرد ساخت تار نيز متعلق به سازگر مشهور ايراني استاد يحيي دوم(۱۲۵۴–۱۳۱۰ه. ش) مي‌باشد چه به لحاظ شاخص فني و چه از لحاظ ذوقي همچنان كه گره چوب را به شكل متقارن روي كاسه تار (در اصطلاح چهار گل) طراحي مي‌نموده است. جنس چوب كاسه تار از درخت توت، دسته آن گردو مي‌باشد.