زني در حال نواختن تار نقاشي در
هشت بهشت اصفهان ۱۶۶۹
ساختار تار
كاسهٔ تار بيشتر از كنده كهنه چوب توت ساخته مي‌شود كه هرچه اين چوب كهنه‌تر باشد به دليل خشك بودن تارهاي آن چوب تار داراي صداي بهتري خواهد بود. پرده‌ها از جنس روده گوسفند و دسته و پنجه معمولاً از چوب گردو تهيه مي‌شوند. شكل كاسهٔ تار مانند دو دل به هم چسبيده و از پشت شبيه به انسان نشسته‌اي است. تار قفقازي شكل كمي متفاوتي دارد و سيم‌هاي آن بيشتر است.
جنس خرك از شاخ بز كوهي است. در دو طرف دسته از استخوان شتر استفاده مي‌شود. از لحاظي ساز تار به سه‌تار نزديك است. از لحاظ شيوهٔ نوازندگي زخمهٔ عادي در تار به صورت راست (از بالا به پايين) است ولي در سه‌تار بالعكس است (از پايين به بالا). همچنين از نظر تعداد پرده‌ها نيز با هم شباهت دارند. صداي تار به دليل وجود پوستي كه روي آن است از شفافيت خاصي برخوردار است اين پوست معمولاً پوست جنين گاو مي‌باشد ولي از پوست ماهي نيز مي‌توان استفاده كرد. به خصوص سازهايي كه ساخت قديم هستند از شيوهٔ صداي ديگري برخوردارند.
شكل ظاهري
تار ايراني
قسمت كاسه (شكم) به دو قسمت بزرگ و كوچك تقسيم مي‌شود كه قسمت كوچك را نقاره مي گويند. روي كاسه و نقارهٔ تار پوست كشيده مي‌شود. خرك تار بر پوست كاسه تكيه كرده است. قسمت نقاره در انتهاي بالايي به دسته (گردن) متصل شده است. دستهٔ تار بلند و حدود ۴۵ تا ۵۰ سانتي متر است و بر كناره‌هاي سطح جلويي آن دو روكش استخواني چسبانده شده است كه اين استخوان معمولاً از استخوان شتر تهيه مي‌شود. دور دسته، پرده‌هايي عمود بر طول آن با فواصل معين بسته شده است. تعداد پرده‌ها امروزه ۲۸ است. سازهاي قديمي با تعداد ۲۵ پرده ساخته مي شده است. جعبه گوشي (سر) در انتهاي بالايي دسته قرار گرفته و از هر طرف سه گوشي بر سطوح جانبي جعبه كار گذاشته شده است. تعداد سيم‌هاي تار شش است كه از انتهاي تحتاني كاسه شروع شده، از روي خرك عبور مي‌كند و در تمام طول دسته كشيده شده، تا بالاخره به جعبه گوشي‌ها داخل و در آنجا به دور گوشي‌ها كشيده مي‌شوند. سيم‌هاي شش گانه عبارتند از دو سيم سفيد (پائين) كه همصدا كوك مي‌شوند، دو سيم زرد (همصدا)، يك سيم سفيد نازك (بنام زير) و بالاخره يك سيم زرد (بم)، كه دوتاي آخري غالباً به فاصله اكتاو كوك مي‌شوند
كوك تار
فاصله سيم‌هاي هم صوت سفيد، نسبت به سيم‌هاي زرد غالباً "چهارم" و سيم‌هاي سفيد نسبت به سيم بم معمولاً فاصله اكتاو يا هشتم را تشكيل مي‌دهند (به اين ترتيب اگر سيم‌هاي همصداي سفيد را "دو" كوك كنيم، سيم‌هاي زرد بايد غالباً "سل" و سيم بم "دو" يا "ر" كوك شوند). كوك تار در دستگاه‌ها و آوازهاي مختلف تغيير مي‌كند.
ثبت اجراي آذربايجاني تار در يونسكو
نوشتار اصلي: ادعاهاي ديگران درباره ميراث فرهنگي و معنوي ايران
در دسامبر ۲۰۱۲، يونسكو هنر اجراي آذربايجاني تار را در فهرست ميراث فرهنگي و معنوي خود ثبت كرد. البته اين امر مورد اعتراض جامعه هنري ايران (از جمله خانه موسيقي ايران)[۱۸] واقع شده است.[۱۹]
داريوش پيرنياكان سخنگوي خانه موسيقي نسبت به ثبت ساز تار در فهرست ميراث معنوي كشور آذربايجان در يونسكو، اعتراض كرد. وي كه مسئولين فرهنگي ايران را مقصر مي‌دانست، در واكنش به سخنان مسئولين فرهنگي كشور آذربايجان كه گفته بودند «ما تار آذربايجان را ثبت كرديم نه تار ايراني»،[۲۰] گفت: «تبديل شدن آموزش تار ايراني به تركي يك جعل تاريخي است. اين ساز از ايران به جمهوري آذربايجان رفت و با برداشتن ربع پرده‌ها و كمي تغيير شكل، عنوان ساز تركي را بر تار گذاشتند. حال سئوال من اين است اگر اين ساز تركي است چرا از مقام‌هاي موسيقي ايران و دستگاه‌هاي اين موسيقي استفاده مي‌كنند.»[۲۱]
تار قفقازي يا تار يازده رشته تاري كمي متفاوت با تار است و در حدود سال ۱۸۷۰ ميلادي توسط صادق‌جان در شهر شوشا به وجود آمده است. ساخت آن كمي متفاوت است و رشته‌هاي آن بيشتر است.[۲۲]